“Võ tự vệ” là một khái niệm chưa được thống nhất. Bên cạnh một số hệ thống kỹ năng võ thuật được nghiên cứu hoàn toàn vì mục đích tự vệ (như Mastro Defense System, Krav Maga…), nhiều môn võ khác cũng được đánh giá cao về khả năng tự vệ như Boxing, Muay Thái, Jiujitsu…
Tùy vào tính chất mà mỗi môn võ có khả năng tự vệ khác nhau, và đương nhiên có những ưu – nhược riêng của nó. Dựa vào các tính chất của một tình huống “tự vệ”, ta có thể phân tích các đặc điểm quyết định một môn võ có phù hợp với tự vệ hay không. Sau đây là 5 tiêu chuẩn cơ bản mà bạn có thể áp dụng suy luận trên mọi môn võ để đánh giá khả năng tự vệ của bộ môn ấy.
KHÔNG LỆ THUỘC VÀO THỂ TRẠNG
Đây là yếu tố quan trọng nhất của một môn võ tự vệ. Trước hết, nó bắt đầu từ một trong những nguyên tắc cơ bản của tội phạm: Luôn ưu tiên những mục tiêu “mỏng manh”, yếu ớt, dễ tấn công. Nếu bạn tập luyện võ thuật vì mục đích tự vệ, hãy chuẩn bị tâm lý rằng bạn luôn là kẻ yếu trong cuộc ẩu đả, luôn phải chống trả trong tình trạng bất lợi.
Một môn võ đòi hỏi bạn phải có quá nhiều “vai u thịt bắp” vẫn có khả năng tự vệ, nhưng với tỷ lệ không cao. Trên thực tế, nếu bạn là một chàng trai to cao vạm vỡ, bạn đã có tỷ lệ bị tấn công thấp hơn người bình thường, trộm cướp hay bắt nạt sẽ hạn chế chọn bạn làm mục tiêu hơn. Ở một góc nhìn khác, nếu kỹ thuật bạn học được cần rất nhiều thể lực để hạ gục được mục tiêu, trong khi đó bạn là một cô gái yếu ớt thường xuyên phải đi làm về khuya, rất khó để nói rằng kỹ thuật đó là “có khả năng thực chiến”.
TẬP LUYỆN VỚI RESISTANCE THẬT
Resistance nghĩa là sự kháng cự mà bạn phải chịu khi tập luyện kỹ thuật. Việc bạn tập đòn bẻ khóa với một người để yên cho bạn bẻ khóa chắc chắn sẽ không mang lại hiệu quả bằng việc bạn tập bẻ khóa với một người chống trả lại đòn bẻ đó thực sự. Brazilian Jiujitsu đã trở thành một trong những môn võ nổi tiếng nhất thế giới cũng vì nguyên lý buộc môn sinh phải tập với resistance rất cao từ bạn tập. Các phòng tập Aikido cũng phân chia thành lò dạy “dở”, chỗ dạy hay cũng vì khả năng áp dụng resistance đó.
Nên nhớ, khi bạn giật tay một kẻ vừa nắm cổ áo bạn, bạn có thể đã lãnh gọn một cú lên gối vào bụng. Bản chất kỹ thuật tự vệ là hành vi kháng cự, hành vi kháng cự (resistance) của bạn cũng sẽ phải gặp lại sự kháng cự của đối thủ. Nếu bạn tập luyện cú quật ngã hàng ngàn lần nhưng người tập cùng với bạn không hề tìm cách chống trả lạ lỹ thuật của bạn, bạn không thể kiểm chứng được tính đúng – sai của kỹ thuật, đồng thời bị “hớ” khi gặp rắc rối thực sự.
Việc tập với resistance thật cũng giúp bạn rèn luyện tâm lý đối kháng tốt – một trong những yếu tố quan trọng nhất giúp bạn sinh tồn được trên đường phố.
Gợi ý: Jiujitsu, các môn combat sport như Muay Thái, Boxing, Karate luôn buộc bạn phải tập với resistance rất lớn.
KỸ THUẬT – TÌNH HUỐNG PHONG PHÚ
Không có một bài bản nào giúp bạn tự vệ một cách hoàn hảo. Bản chất võ thuật cũng là sự mô phỏng tình huống, và bạn chỉ làm được những gì mà bạn đã tập (hoặc tập gần giống). Việc tập các môn có hệ thống kỹ thuật đa dạng, đầy đủ sẽ giúp bạn tự vệ tốt hơn trong nhiều tình huống hơn.
NHANH NẮM BẮT KỸ THUẬT
Trong nhịp sống bận rộn ngày nay, thời gian tập luyện thể thao đôi khi còn là một điiều xa xỉ chứ khoan nói đến võ thuật. Vì vậy, một trong những yếu tố cơ bản để xác định “môn võ tự vệ” đó là thời gian tối thiểu để bạn nắm bắt được kỹ thuật ở môn đó. Những môn có bản chất kỹ thuật đơn giản sẽ đòi hỏi ít thời gian cho mỗi kỹ thuật hơn, gián tiếp giúp bạn có thể tiếp cận nhiều kỹ thuật hơn.
KẾT THÚC TÌNH HUỐNG NHANH
Trên đường phố, “chơi lầy” nghĩa là gia tăng nguy cơ rủi ro. Có trời mới biết đằng sau cuộc đụng độ là gì, đồng bọn của gã côn đồ chuẩn bị ập tới chẳng hạn. Hơn nữa, như đã nói ở trên, bạn luôn ở thế yếu. Bạn có thể làm dập sống mũi tên cướp, khiến hắn tạm thời “quáng” vì đau và chảy nước mắt liên tục vài giây, nhưng rất khó nói chắc rằng một cô tiểu thư có thể tiếp tục chống trả khi hắn ta bình tĩnh trở lại. Bạn có thể bất ngờ hất cánh tay nắm cổ áo của tên côn đồ, nhưng giằng co quá lâu sẽ khiến hắn ta nắm giữ bạn chặt hơn.